🐾 Kedilerde Aşı Uygulamaları: Bilinmesi Gerekenler ve Yanlış Bilinenler
Hiç şüphesiz kedilerimiz bizim can yoldaşımızdır ve onların bakımındaki sorumluluğumuz, en az bir bebeğinki kadar önemlidir. Ancak bizler kedilerin sahipleri ya da ebeveynleri değiliz; onların yol arkadaşıyız. Derdini kelimelerle anlatamayan bu dostlarımız üzerinde büyük sorumluluklarımız var.
Bu nedenle, kedilerle ilgili bildiğimizi sandığımız ama gerçekte çok yanlış olan bazı tıbbi uygulamalar hakkında sizleri bilgilendirmek benim için önemli bir görev haline geldi.
🧬 Aşı Uygulaması Neden Tartışmalı?
Veteriner tıp literatüründe en çok tartışılan konulardan biri aşı uygulamalarıdır. Evcil hayvan sahipleri arasında da bu konu hem stresli hem kafa karıştırıcı bir tartışma alanı yaratmaktadır.
Son yıllarda evcil hayvanlarımızda görülen kronik hastalıkların artışı, bu konunun daha bilimsel ve derinlemesine incelenmesini zorunlu kılmıştır. Kronik cilt/kulak alerjileri, sindirim sorunları, tiroid ve pankreas bozuklukları, nöbetler, diş problemleri, artrit, böbrek ve karaciğer yetmezliği ile kanser gibi hastalıkların artışının temelinde bağışıklık sistemindeki bozulmalar yatmaktadır.
Bilimsel araştırmalar, evcil hayvanların nesiller boyunca sağlığının azalmasında en önemli iki faktörün; aşırı ve düzensiz aşı kullanımı ile besin açısından fakir ve toksin dolu ticari mamalar olduğunu göstermektedir.
Evet, yanlış duymadınız: Kedilerimiz için gizli kahraman olarak gördüğümüz aşılar, yanlış uygulandığında onların baş düşmanı haline gelebiliyor.
💉 Temel Aşılar ve İsteğe Bağlı Aşılar
Aşılar, kedilerde virüs ve bakterilere karşı bağışıklık kazandırmak veya güçlendirmek için uygulanır. Sağlık açısından çok önemlidirler ve birçok hastalığın önlenmesinde hayat kurtarıcı olabilirler. Ancak hiçbir aşının %100 güvenli olmadığını unutmamak gerekir.
Kedilerde En Yaygın Aşılanan Hastalıklar
-
Virüs kaynaklıdır, bakteriyel değil.
-
Virüslere karşı aşılar, uzun vadeli bağışıklık kazandırmada genellikle daha etkilidir.
Aşılar İki Kategoriye Ayrılır:
-
Temel Aşılar: Zorunlu olmasalar da çoğunlukla önerilen aşılar.
-
İsteğe Bağlı Aşılar: Duruma ve risk grubuna göre uygulanır.
Temel Aşılar Nelerdir?
-
Karma Aşı (FVRCP):
Üç virüse karşı koruma sağlar; Herpes, Calici ve Panleukopenia virüsleri. Herpes ve Calici virüslerinin ölüm oranı düşüktür ancak Panleukopenia çok tehlikelidir ve yüksek ölüm riski vardır.
Dışarı çıkmayan, virüslü kediyle teması olmayan yavru kediler için zorunlu değildir. -
Lösemi Aşısı (FeLV):
Kedi lösemisi, kemik iliğine saldıran karmaşık bir hastalıktır. FeLV bulaşıcı değildir, uzun süreli yakın temas gerektirir.
Tüm yavru kediler için önerilse de, yetişkin kediler sadece FeLV pozitif kedi ile temas halinde ise aşılanmalıdır.
Ben kendi kedilerimi iç mekanda tuttuğum için FeLV aşısı yaptırmadım. -
Kuduz Aşısı:
Kuduz, hayvanlarda ve insanlarda ölümcül bir hastalıktır.
Bu nedenle çoğu ülkede yasal olarak zorunlu aşıdır.
📋 Aşı Protokolleri ve Veteriner Hekimler
AAFP (Amerikan Kedi Hekimleri Derneği), kedilerin geçmişte olduğu kadar sık aşılanmasının gereksiz olduğu konusunda rehberler yayınlamıştır. Bu kılavuzlar DOI (Duration of Immunity - Bağışıklık Süresi) bilimsel çalışmaları temel alınarak hazırlanmıştır.
Ancak maalesef pek çok veteriner hekim, ticari nedenlerle bu kılavuzları uygulamamaktadır.
✅ Aşı Kararı Verirken Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler
Aşı konusunda karar verirken sadece veteriner hekimlerin direktiflerine körü körüne bağlı kalmak yerine, aşağıdaki kriterlerin dikkate alınması gerekir:
-
Hastanın yaşı
-
Hastalığa yakalanma riski
-
Hastalığın çevresel yaygınlığı
-
Hastanın genel sağlık durumu
-
Hastanın aşıya yanıt verme durumu
-
Aşı özellikleri (adjuvanlı, adjuvansız vb.)
-
Titre testleri (bağışıklık düzeyi ölçümü)
-
Fayda/risks analizi
-
Bağışıklık süresi bilgisi (DOI)
❓ Düşünmeye Değer Bir Soru…
Kendimize soralım: Kızamık, kabakulak, su çiçeği ya da tetanoz için ne sıklıkla aşı oluyorsunuz? Yıllık mı, üç yılda bir mi?
Çoğumuzun cevabı "Hayır"dır. Peki neden evcil hayvanların yıllık aşıları için veterinere gitmeleri gerektiği konusunda hatırlatma mesajları çoğu kişi tarafından sorgulanmıyor?
Bir kedinin bağışıklık sistemi, bir insanınkinden daha ‘unutkan’ değildir. Yani, kedilerimizin bu kadar sık aşılanması gerektiğine inanmak için bilimsel bir gerekçe yoktur. Aksine bağışıklık sistemleri oldukça iyi bir hafızaya sahiptir.
KAYNAKLAR
https://veterinarysecrets.com/drjonesnhcats_4lXc40O1lI0O/DrJonesDVM_CatHealthSecrets.pdf
https://catinfo.org/vaccines-for-cats-we-need-to-stop-overvaccinating/
https://catsonlyvc.com/cat-really-need-yearly-vaccinations/
Yorumlar
Yorum Gönder